Działalność nierejestrowana to forma prowadzenia drobnej aktywności zarobkowej, która nie wymaga rejestracji w CEIDG. Dla osób chcących rozpocząć przygodę z gastronomią może być idealnym rozwiązaniem na start. Daje możliwość przetestowania swoich pomysłów biznesowych bez nadmiernych formalności. Jednak nawet ta uproszczona forma podlega określonym przepisom i ograniczeniom, szczególnie w branży spożywczej, gdzie bezpieczeństwo konsumentów jest priorytetem.
Czym jest działalność nierejestrowana w gastronomii?
Działalność nierejestrowana to forma aktywności zarobkowej wprowadzona w 2018 roku w ramach tzw. Konstytucji Biznesu. Pozwala ona na prowadzenie drobnej działalności bez konieczności rejestracji firmy, pod warunkiem nieprzekraczania określonego limitu przychodów.
W kontekście usług gastronomicznych, działalność nierejestrowana może obejmować:
- Domowe wypieki ciast i ciasteczek na zamówienie
- Przygotowywanie przetworów domowych (dżemy, konfitury, marynaty)
- Produkcję domowych pierogów, gołąbków czy innych dań gotowych
- Niewielki catering okolicznościowy na przyjęcia rodzinne
Działalność nierejestrowana w gastronomii to przygotowywanie i sprzedaż żywności na niewielką skalę, bez konieczności rejestracji działalności gospodarczej, przy zachowaniu określonych limitów przychodowych i spełnieniu wymogów sanitarnych.
Warto podkreślić, że nawet w przypadku działalności nierejestrowanej, osoba przygotowująca żywność na sprzedaż jest uznawana za podmiot działający na rynku spożywczym i musi przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa żywności, podobnie jak profesjonalne firmy gastronomiczne.
Warunki prowadzenia nierejestrowanej działalności gastronomicznej
Aby móc legalnie prowadzić działalność nierejestrowaną w obszarze gastronomii, należy spełnić kilka kluczowych warunków:
1. Limit przychodowy – miesięczny przychód nie może przekroczyć 75% minimalnego wynagrodzenia (w 2023 roku to 3181,50 zł, a od lipca 2023 – 3010,50 zł). Od 2024 roku limit ten wzrośnie wraz ze wzrostem płacy minimalnej.
2. Brak prowadzenia działalności gospodarczej – w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie można było prowadzić działalności gospodarczej w tym samym zakresie. Jest to istotne ograniczenie dla osób, które wcześniej prowadziły podobną działalność.
3. Zgłoszenie do sanepidu – mimo braku obowiązku rejestracji w CEIDG, konieczne jest zgłoszenie działalności do Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ten wymóg jest szczególnie ważny w przypadku produkcji żywności.
4. Prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży – należy zapisywać wszystkie przychody, aby kontrolować nieprzekroczenie limitu. Wystarczy prosta tabela z datami i kwotami sprzedaży.
Przekroczenie miesięcznego limitu przychodów automatycznie oznacza konieczność rejestracji działalności gospodarczej od dnia przekroczenia limitu. Warto więc dokładnie monitorować swoje przychody, szczególnie gdy zbliżają się do granicznej kwoty.
Wymogi sanitarne dla działalności nierejestrowanej
Nawet niewielka działalność gastronomiczna musi spełniać podstawowe wymogi sanitarne. Najważniejsze z nich to:
1. Zgłoszenie do sanepidu – należy złożyć wniosek o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zgłoszenia dokonuje się na minimum 14 dni przed rozpoczęciem działalności. Formularz można pobrać ze strony internetowej właściwego inspektoratu.
2. Książeczka sanitarno-epidemiologiczna – osoby mające kontakt z żywnością muszą posiadać aktualne badania sanitarne. Badania te można wykonać w stacjach sanitarno-epidemiologicznych lub w prywatnych placówkach medycyny pracy.
3. Odpowiednie warunki przygotowywania żywności:
– Wydzielone miejsce do przygotowywania posiłków, najlepiej oddzielone od codziennej kuchni domowej
– Dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody
– Możliwość utrzymania higieny rąk (mydło antybakteryjne, jednorazowe ręczniki)
– Odpowiednie powierzchnie robocze łatwe do utrzymania w czystości (stal nierdzewna, szkło, tworzywa dopuszczone do kontaktu z żywnością)
– Właściwe przechowywanie surowców i gotowych produktów (oddzielne lodówki lub wydzielone strefy)
– Zabezpieczenie przed szkodnikami i zanieczyszczeniami zewnętrznymi
Niezgłoszenie działalności do sanepidu może skutkować karą finansową nawet do 5000 zł, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia dla zdrowia konsumentów – do 2 lat pozbawienia wolności.
Sprzedaż domowych wyrobów – praktyczne aspekty
Prowadząc nierejestrowaną działalność gastronomiczną, warto pamiętać o kilku praktycznych kwestiach:
1. Etykietowanie produktów – nawet domowe wyroby powinny zawierać informacje o składnikach, potencjalnych alergenach, dacie przydatności do spożycia oraz danych producenta. Etykieta nie musi być skomplikowana, ale powinna zawierać wszystkie niezbędne informacje dla konsumenta.
2. Pochodzenie surowców – należy zachować dowody zakupu produktów wykorzystywanych do przygotowania żywności. Paragony i faktury warto przechowywać zarówno dla celów podatkowych, jak i ewentualnej kontroli sanitarnej.
3. Transport żywności – w przypadku cateringu czy dostawy, żywność musi być transportowana w odpowiednich warunkach, zachowujących jej bezpieczeństwo. Potrawy ciepłe powinny pozostać ciepłe, a zimne – zimne. Warto zainwestować w termoizolacyjne pojemniki transportowe.
4. Odpowiedzialność za produkt – osoba sprzedająca żywność ponosi pełną odpowiedzialność za jej jakość i bezpieczeństwo. W przypadku zatrucia pokarmowego lub innego uszczerbku na zdrowiu klienta, odpowiedzialność prawna i finansowa spoczywa na producencie.
Przykładowo, osoba wypiekająca domowe ciasta na zamówienie powinna nie tylko dbać o higienę podczas produkcji, ale także informować klientów o składzie wyrobów, zwłaszcza o potencjalnych alergenach jak orzechy, gluten czy jaja. Warto również dokumentować proces produkcji, np. poprzez prowadzenie prostego dziennika, w którym zapisujemy daty produkcji, użyte składniki i ich pochodzenie.
Opodatkowanie działalności nierejestrowanej
Przychody z działalności nierejestrowanej podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Najważniejsze zasady:
1. Rozliczenie roczne – przychody wykazuje się w zeznaniu rocznym PIT-36, w części dotyczącej przychodów z innych źródeł. Nie składa się miesięcznych ani kwartalnych deklaracji podatkowych.
2. Brak podatku VAT – działalność nierejestrowana jest zwolniona z podatku VAT. Nie trzeba więc wystawiać faktur VAT ani składać deklaracji VAT.
3. Brak składek ZUS – nie ma obowiązku opłacania składek społecznych i zdrowotnych z tytułu prowadzonej działalności nierejestrowanej. Jest to znacząca oszczędność w porównaniu z pełną działalnością gospodarczą.
4. Koszty uzyskania przychodu – można odliczać koszty związane z prowadzoną działalnością, np. zakup surowców, opakowań, drobnego sprzętu czy koszty transportu. Warto zachować wszystkie faktury i rachunki potwierdzające te wydatki.
Warto prowadzić prostą ewidencję zarówno przychodów, jak i wydatków związanych z działalnością, aby prawidłowo rozliczyć podatek dochodowy. Może to być zwykły zeszyt lub arkusz kalkulacyjny, w którym zapisujemy daty, kwoty i rodzaje transakcji.
Kiedy warto przejść na pełną działalność gospodarczą?
Działalność nierejestrowana w gastronomii ma swoje ograniczenia. Warto rozważyć przejście na pełną działalność gospodarczą, gdy:
1. Regularnie zbliżamy się do limitu przychodowego lub nasze przychody wykazują tendencję wzrostową
2. Planujemy rozszerzenie oferty i zwiększenie skali działalności, np. otwarcie małej kawiarni czy food trucka
3. Chcemy współpracować z większymi podmiotami (restauracjami, sklepami, firmami cateringowymi), które często wymagają faktur VAT
4. Potrzebujemy zatrudnić pracowników do pomocy przy rosnącej liczbie zamówień
5. Planujemy inwestycje w specjalistyczny sprzęt i chcemy rozliczać amortyzację
Przejście na pełną działalność gospodarczą wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, takimi jak prowadzenie pełnej księgowości lub KPiR, opłacanie składek ZUS i comiesięczne rozliczenia podatkowe. Jednak otwiera też nowe możliwości rozwoju, w tym dostęp do dotacji czy preferencyjnych kredytów dla przedsiębiorców. Pozwala również budować markę w sposób bardziej profesjonalny i zwiększa wiarygodność w oczach klientów i partnerów biznesowych.
Działalność nierejestrowana może być doskonałym pierwszym krokiem w świecie gastronomii, pozwalającym na sprawdzenie swoich umiejętności i potencjału rynkowego przed podjęciem decyzji o założeniu pełnoprawnej firmy. To bezpieczny sposób na przetestowanie swoich przepisów, rozpoznanie potrzeb klientów i zbudowanie początkowej bazy odbiorców, bez ponoszenia wysokich kosztów stałych związanych z tradycyjną działalnością gospodarczą.